De Bakelsedijk

De Bakelsedijk

0 0
Read Time:3 Minute, 44 Second

De  Bakelsedijk en de kerk in Bakel.

De oude Bakelseweg weg die via de brug over de Besterd naar de Hilakker in Bakel loopt wordt in Helmond van oudsher de Bakelsedijk genoemd. Een tijd lang heette het ook het secretarisdijkje. Met de toevoeging -dijk wordt meestal een rechte, kunstmatig aangelegde weg aangeduid. Dit gold zeker voor het gedeelte van de weg tussen de Vlier en de Kaweise Loop aan de Bakelse kant.

Bakel, in de 8e eeuw geschreven als Bagoloso, was vroeger belangrijker dan het huidige Helmond. De stad Helmond ontstaat pas in de 13e eeuw.  

In Bagoloso lag een oude adellijke hof (villa) van de Pepiniden en de latere Karolingen, waar Lambertus en zijn opvolger Willibrordus verbleven.

Bij Bakel en Milheeze liggen van oudsher 2 knooppunten van oude wegen. Over het knooppunt bij Bakel liepen wegen

  • van Noord naar Zuid van Gemert via de Hilakker naar Vlierden en Deurne
  • van Oost naar West dwars door de Peel via Merselo en het knooppunt bij Milheeze naar de Hilakker en verder naar Aarle, Helmond en Sterksel.  

Voor 705 stichtte Lambertus bij dit knooppunt een van de eerste kerken in Brabant. Waarschijnlijk lag die kerk buiten het huidige Bakel op de Hilakker (hil = hoog?) aan de Oudestraat bij Benthem. De kerk in Bakel bleef 7 eeuwen lang de moederkerk (ecclesia matrix) voor de wijde omgeving. Van heinde en verre kwam men naar de kerk in Bakel. Dat verklaart waarom er zeker 10 wegen of paden naar Bakel liepen. De Bakelseweg vanuit Helmond was er daar een van.

Veel later, in 1421, werd een stuk verderop de huidige Willibrorduskerk gebouwd, met hulp van de heer van Helmond, Jan III Berthout van Berlaer. Deze kerk ligt bij een put (bron) met altijd zuiver, helder water. Rondom de kerk liggen meerdere putten onder het wegdek of muren verborgen.

De Hilakker was het hoogste gebied tussen de Peel en het Aa-dal. Dat dal was een vier kilometer breed moerasgebied bij Helmond. In dat moerasgebied lag op een andere hoogte vanaf de vroege middeleeuwen nog een oude nederzetting, gelegen  bij het Hoogeind, met een oude hof op de Heuvel. Dichtbij lag ook een woonkern op het Binderseind, die zich via het Hemelrijk en het Beisterveld (nu Heistraat) steeds verder uitstrekte naar de eveneens hoger gelegen Bult (nu de Tolpost).

Vanuit deze Heistraat liep een smalle zandweg over een hoger gelegen dijk dwars door de natte heide en het moerassige dal van de rivier de (Oude) Aa naar Bakel: de Bakelseweg. Eeuwenlang was deze zandpad gedurende de winter of tijdens overstromingen vaak niet toegankelijk.

Die weg was belangrijk omdat men vanuit Helmond wekelijks naar de kerk in Bakel moest lopen. Dat wordt dan de eerste moederkerk van Helmond. Vanaf de periode na 1144 is er een kerk van de orde van de Tempeliers in Aarle-Rixtel. Na 1312 houdt deze Tempelorde op te bestaan. De bezittingen in Aarle -Rixtel gaan over naar de Maltezer ridderorde. Of die de kerk voortzetten is onduidelijk.

Mogelijk wordt in of kort na die periode een nieuwe kerk gebouwd in het gebied Helmond. Aangenomen wordt dat dit een kerkje in het Haagje was maar dat is daar nooit teruggevonden. Op het Hoogeind bij de Heuvel was wél sprake van een Cleyn Kerkje.

Pas veel later, vanaf 1452, kan men ook naar de nieuwe Lambertuskerk in de Helmond.

In 1838 liet de heer van Helmond, Carel Fredrik II Wesselman, het smalle zandpad naar Bakel verbreden en verharden zodat hij er met zijn rijtuig over heen kon, om naar Deurne te gaan. Ook verlegd hij de weg een stuk via de nieuwe Bakelse Brug zodat het traject korter wordt. Deze weg ging officieel de Bakelsedijk heten.

Bronnen;

Lambert van de Kerkhof, Bakel en Milheeze, 1997

Jan Timmers. Een (pre)historische wegenbundel als basis van Milheeze. Gemert 2004

Theo de Jong. Archeologisch onderzoek Gemert-Bakel, Milheeze-Zuidrand, omheinde nederzetting aan een splitsing van wegen, rapport 27, september 2008

Timmers. Een inleiding op oude akkers, In het bijzonder de akkers in Gemert en Bakel, 2016

Jan Timmers. Van A naar B, over oude wegen in Gemert-Bakel, 2019

Cultuurhistorische waarde, Dakworm 3 en 5 te Bakel, januari 2016

Het Archeologisch Bureau. Bijlage 6.3, karakteristieken v.d. akkergebieden Gemert-Bakel

Bagoloso, het oudste dorp van Brabant

Deurnewiki.nl, zoek op Bakelseweg

Website Heemkundekring Bakel-Milheeze, geschiedenis Bakel

Robas. Historische atlas Noord-Brabant 1891-1920, 1989

Henrik Verhees. Meijerijkaart, 1794

K. Tel. Kaart 1987

Mario Kuijpers

Heemkundekring Helmont

2020-12

Happy
Happy
0 %
Sad
Sad
0 %
Excited
Excited
100 %
Sleepy
Sleepy
0 %
Angry
Angry
0 %
Surprise
Surprise
0 %

Average Rating

5 Star
0%
4 Star
0%
3 Star
0%
2 Star
0%
1 Star
0%

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *